Γνωρίστε το διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου της Πάτμου
Το IFFP φέρνει σύγχρονους προσκυνητές στο πιο ροκ νησί του Αιγαίου
Συνέντευξη στον Διονύση Ανεμογιάννη
από: www.lifo.gr
Kάποιες ιδέες γεννιούνται σε μέρη και στιγμές απροσδόκητες. Όπως ένα βράδυ σε μια ταράτσα με κρασί και μια ταινία να παίζει στον προτζέκτορα, ενώ πέντε φίλοι κάνουν όνειρα για το μέλλον. Ήταν ένα τέτοιο βράδυ στην Πάτμο όταν ο Στιβ Κρικρής, ο Μπάμπης Τσούτσας, ο Μάκης Μαζαράκης μαζί με φίλους, αποφάνθηκαν ότι δεν υπάρχει κινηματογράφος στο νησί και πως στην θέση αυτού θα ήθελαν να φτιάξουν ένα καλοκαιρινό φεστιβάλ ταινιών και μάλιστα διεθνές. Αυτή η έμπνευση της στιγμής, έμελλε να τους απασχολήσει και να τους παιδέψει, με την καλύτερη ανταπόδοση, για τα επόμενα χρόνια. Το πρώτο διεθνές κινηματογραφικό φεστιβάλ Πάτμου (IFFP) έγινε πραγματικότητα το 2010 και από τότε εξελίχθηκε σε εκδήλωση ορόσημο για το απομoνωμένο νησί του Αιγαίου, σημείο συνάντησης κινηματογραφιστών από όλο τον κόσμο και εναρκτήρια φιέστα της καλοκαιρινής σεζόν της Πάτμου. Η Lifo συνάντησε τους διοργανωτές του φεστιβάλ Στιβ και Μπάμπη στα γραφεία τους στου Παπάγου. Μαζί τους μιλήσαμε για το μεγάλο στοίχημα του να διοργανώνεις ένα διεθνές φεστιβάλ σε ένα ακριτικό νησί του Αιγαίου αλλά και την Πάτμο, το παρθένο νησί με την βιβλική κληρονομιά που αποκαλύπτει την ανθρώπινη φύση γυμνή σαν το βραχώδες, αιγαιοπελαγίτικο τοπίο. Καθώς μπαίνεις στα γραφεία του φεστιβάλ αντιλαμβάνεσαι ότι πρόκειται για ένα κανονικό σπίτι, με ανθρώπους να αξιοποιούν κάθε του διαθέσιμο χώρο του ως γραφείο. «Μετατρέψαμε το σπίτι του Μπάμπη σε προσωρινό γραφείο», μας προλαβαίνει ο Στιβ. «Είναι ωραία, όμως, γιατί έχουμε το support της οικογένειας από πάνω και έτσι σε ανύποπτο χρόνο, κατεβαίνουν κάτι πιατέλες γεμιστά, κάτι κοτόπουλα ψητά και μέσα στον πανικό, καθόμαστε, τρώμε και ηρεμούμε. Από την αρχή φτιάξαμε αυτό το φεστιβάλ σπιτικό και χειροποίητο».
Ο Στιβ και ο Μπάμπης έρχονται από τον χώρο του κινηματογράφου και της διαφήμισης. Ο Στιβ με πολλά χρόνια εργασιακή εμπειρία στον χώρο της διαφήμισης σε Ελλάδα και Αμερική και μια ταινία μεγάλου μήκους στα σκαριά, και ο Μπάμπης με δική του εταιρία παραγωγής και animation στην Αγγλία, καθώς και αρκετές δικές του παραγωγές ντοκιμαντέρ και ταινιών μικρού μήκους, είχαν μια δυναμική που τους επέτρεπε ένα τέτοιο τολμηρό εγχείρημα. «Μπήκαμε σε αυτό το πράγμα χωρίς να συνειδητοποιήσουμε σε τι πάμε να μπλέξουμε», μου εξηγεί χιουμοριστικά ο Στιβ. «Το γεγονός ότι είμαστε άνθρωποι του χώρου μας έδωσε μια πρόσβαση σε ανθρώπους, σε μέσα και ένα γενικότερο know-how, ωστόσο οι δυσκολίες ήταν πολλές». Η μεγάλη δυσκολία που αντιμετωπίζουν μέχρι σήμερα στο νησί οι δύο διοργανωτές, είναι η παντελής έλλειψη υποδομών για να στηρίξουν ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ. Κάθε χρόνο ολόκληρος ο εξοπλισμός φορτώνεται στο καράβι, στήνεται στο νησί και στο τέλος του φεστιβάλ επιστρέφει στην Αθήνα. «Ένα μεγάλο πρόβλημα, επίσης είναι ότι το νησί δεν έχει αεροδρόμιο», συμπληρώνει ο Μπάμπης. «Αν για παράδειγμα -χτύπα ξύλο- σου καεί η λάμπα του προτζέκτορα, πρέπει να στείλεις ελικόπτερο από την Μύκονο στην Αθήνα να σου φέρει ανταλλακτικό. Πρόπερσι που είχαμε καλεσμένο τον Αλεξάντερ Πέιν και χάλασε το δελφίνι, αναγκαστήκαμε να στείλουμε ένα ιδιωτικό σκάφος να τον φέρει από την Σάμο. Άλλη φορά πάλι, ερχόταν ο Μαραβέγιας να παίξει από την Κω και επειδή άργησε το αεροπλάνο του, έπρεπε να πάρουμε τηλέφωνο τον καπετάνιο του δελφινιού να τον περιμένει στο λιμάνι. Ούτε σε ελληνική ταινία δεν τα βλέπεις αυτά».
Τα περιθώρια να βγάλεις χρηματικό κέρδος από μια διοργάνωση σαν αυτή του φεστιβάλ κινηματογράφου Πάτμου είναι προφανώς πολύ μικρά. Δεν είναι λίγες οι φορές, μάλιστα, που οι διοργανωτές θα βάλουν λεφτά δικά τους για να λειτουργήσει το project. Τι είναι λοιπόν αυτό που τους δίνει δύναμη να συνεχίζουν; Μάλλον η καψούρα, θα απαντούσα μετά την συζήτηση μίας ώρας που είχαμε. «Μας αρέσει ο κινηματογράφος και θέλουμε να προβάλουμε τις ταινίες όπως θα ήθελαν να τις δείξουν οι άνθρωποι που τις γύρισαν. Όντας άνθρωποι του επαγγέλματος, τρέφουμε μεγάλο σεβασμό προς τους κινηματογραφιστές και όλο μας το άγχος είναι να στήσουμε τέλειες προβολές. Γι’ αυτό το λόγο δεν θα δεις ποτέ στο φεστιβάλ μας ταινία να ξεκινά με τα φώτα ανοιχτά, να έχει κακό ήχο ή να κόβει τους τίτλους τέλους», εξηγεί χαρακτηριστικά ο Μπάμπης. Λίγα χρόνια πριν, στην μεγάλη πρώτη του φεστιβάλ, όλο το νησί ήταν παρόν. «Θυμάμαι στην πρεμιέρα του φεστιβάλ είχαμε στήσει μια οθόνη 16 μέτρων σε μια παλιά προβλήτα στο λιμάνι, επάνω σε κοντέινερ. Όταν την είδε ένας φίλος, παραγωγός από την Γερμανία μου είπε μεταξύ σοβαρού και αστείου: ‘Αυτό είναι Λονκάρνο’, εννοώντας το γνωστό φεστιβάλ. Στην πρεμιέρα του φεστιβάλ ήρθαν 1.600 άτομα. Για να χωρέσουν έφερναν δικές τους καρέκλες και κάθονταν σε βάρκες, ήταν ένα πράγμα απίστευτο», μου εξηγούν. Ενδιαφέρον έχει ότι το φεστιβάλ άνοιξε με μια ταινία που δεν ήταν φεστιβαλική. Το, αλά Νία Βαρντάλος, ‘Opa’ που άνοιξε το φεστιβάλ, ήταν μια ρομαντική κομεντί που είχε γυριστεί εξ’ ολοκλήρου στην Πάτμο. «Θέλαμε να φέρουμε στο φεστιβάλ τον κόσμο από το νησί που δεν έχει συνηθίσει να βλέπει ταινίες. Αν και αποφεύγουμε τέτοιου είδους light κωμωδίες, πάντα προσπαθούμε να εξισορροπούμε το πρόγραμμά μας».
Όπως μου εξηγεί ο Κρις, ο οποίος έχει καταγωγή από την Πάτμο, δεν ήταν εύκολο να γίνουν αποδεκτοί από την τοπική κοινωνία ως διοργάνωση. «Είναι καλοκάγαθοι οι άνθρωποι του νησιού, αλλά πρέπει να τους κερδίσεις την εμπιστοσύνη. Εμάς μας πήρε 3-4 χρόνια να το καταφέρουμε. Στην αρχή ήμασταν δακτυλοδεικτούμενοι. Το φεστιβάλ τους άρεσε αλλά εξακολουθούσε να είναι κάτι ξένο. Τώρα πια έχουμε μια καλή σχέση με τον δήμο και την περιφέρεια και θεωρώ πως έχουν αγκαλιάσει το εγχείρημα. Θέλει καιρό να αλλάξουν κάποιες νοοτροπίες. Σίγουρα πάντως το φεστιβάλ βοηθά το νησί. Έχουμε υπολογίσει ότι πάνω από 5,000 άτομα επισκέπτονται το φεστιβάλ κάθε χρόνο. Δεν είναι ότι κάνουμε θαύματα. Σταθερά και ωραία βάζουμε μια πέτρα και γύρω από αυτή χτίζουν και άλλοι. Και κάπως έτσι αναπτύσσεται ένας τόπος». Η καλοκαιρινή σεζόν για το απομονωμένο νησί της Πάτμου διαρκεί ένα μήνα, τον Αύγουστο. Τον υπόλοιπο χρόνο το νησί διατηρεί μια απόκοσμη ηρεμία, μια φαινομενική ακινησία που αποτυπώνεται στην παραδοσιακή του αρχιτεκτονική, την παρθένα φύση και την έλλειψη εμφανών ανθρώπινων παρεμβάσεων στο μεγαλύτερο μέρος του. «Το ενδιαφέρον στην Πάτμο είναι ότι είναι μικρή και οι άνθρωποι που συναντάς έχουν τρομερό ενδιαφέρον», θα μου πει ο Μπάμπης. «Μπορεί να κάθεσαι σε έναν ερημικό γιαλό με μόνο ένα ταβερνάκι πάνω στο βότσαλο, να πιάσεις κουβέντα με τον διπλανό σου και να αποδειχτεί ότι είναι ένας συγγραφέας από την Νέα Υόρκη. Παραδίπλα του μπορεί να κάθεται ένας άλλος που έχει έρθει από την Αθήνα και είναι εικαστικός ή άλλος άνθρωπος με μόρφωση που επέλεξε την απομόνωση. Η ερημία σε φέρνει πιο κοντά στους ανθρώπους, ουσιαστικά κοντά. Δεν είναι τυχαίο ότι στην λογοτεχνία και τον κινηματογράφο οι μεγαλύτερες φιλοσοφικές συζητήσεις έχουν τοποθετηθεί σε ερήμους και όχι στην καρδιά κάποιας πόλης. Βρίσκεις ωραίους ανθρώπους στην Πάτμο, είναι ωραίο νησί για διακοπές».
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έμαθα για το φεστιβάλ από τους διοργανωτές του, ήταν ότι επιδιώκουν μια σταθερή συνεργασία με το φεστιβάλ κινηματογράφου του Sundance, στην Γιούτα των Η.Π.Α.. «Αυτή την στιγμή έχουμε συνεργάτη μας το Sundance Channel, ένα παρακλάδι του φεστιβάλ και έχουμε ξεκινήσει συνομιλίες με το φεστιβάλ προκειμένου να δημιουργήσουμε έναν δίαυλο ιδεών, ταινιών και δημιουργικών ανθρώπων μεταξύ Γιούτα και Πάτμου. Δύο χρόνια τώρα φιλοξενούμε ειδικές πρεμιέρες από το Φεστιβάλ του Sundance». Πράγματι, παρά το μέγεθός του, το κινηματογραφικό φεστιβάλ της Πάτμου είναι φιλόδοξο και έχει ισχυρή δυναμική. Στο φετινό πρόγραμμά του θα βρεις εξέχουσες παρουσίες, ενδιαφέρουσες προβολές και εξαιρετικά εργαστήρια για ηθοποιούς και κινηματογραφιστές. «Θέλουμε να καταφέρουμε να καθιερώσουμε το φεστιβάλ ως θεσμό, να μπει στον χάρτη των αντίστοιχων διοργανώσεων και να αποκτήσει έναν δικό του χαρακτήρα. Το φεστιβάλ της Πάτμου έχει χαρακτήρα εκπαιδευτικό. Θέλουμε να έρχεται κόσμος και να αποκομίζει πράγματα, θέλουμε το φεστιβάλ να μεταδίδει γνώση και δεξιότητες. Φέτος περιμένουμε 80 μαθητές από το Σαν Φρανσίσκο και το Λος Άντζελες που θα έρθουν τις μέρες του φεστιβάλ να κάνουν μαθήματα σεναρίου στο νησί. Παράλληλα, έχουμε οργανώσει πολλές ομιλίες και εργαστήρια σχετικά με το τι είναι ντοκιμαντέρ, η Debbie McWilliams, casting director σε ταινίες του James Bond θα μας μιλήσει για το πώς μπορείς να κάνεις επιτυχημένες οντισιόν για ρόλους ακόμη και σε online casting, ενώ θα κάνουμε σεμινάρια pitching και σεναρίου. Μετά το τέλος του φεστιβάλ, υπάρχει η σκέψη να το μεταφέρουμε και στην Αθήνα σε ένα κύκλο ειδικών events». Παρά την φήμη της ως θρησκευτικό κέντρο, η Πάτμος αποδεικνύεται περισσότερο ένα ροκ νησί, όπως την χαρακτηρίζει και ο Μπάμπης. Μοναχική, άγρια και με μια διάχυτη πνευματικότητα η Πάτμος θα μπορούσε να γίνει ένα έδαφος ουδέτερο, ιδανικό σημείο συνάντησης για Έλληνες και ξένους κινηματογραφιστές, θερμοκοιτίδα ιδεών και δημιουργικών συμπράξεων. Έτσι κι αλλιώς το νησί βρίσκεται το ίδιο μακριά από τα Ελληνικά αστικά κέντρα, όσο και από τα αντίστοιχα κέντρα του εξωτερικού. Όταν αποφασίζεις να το επισκεφτείς, ξεκινάς ένα ταξίδι προσκυνητή. «Είναι όντως δύσκολο να φτάσεις στην Πάτμο και πάντα λέγαμε ότι το να ταξιδέψεις ως εκεί είναι μέρος της εμπειρίας της Πάτμου. Μέσα σε αυτές τις 13 ώρες που κάνει το πλοίο της γραμμής, αναγκαστικά αποβάλλεις κάθε ένταση, χαλαρώνεις και μπαίνεις σε έναν άλλο ρυθμό. Όταν τελικά φτάνεις στην Πάτμο, είσαι ήδη μυημένος στους ρυθμούς του νησιού, είσαι έτοιμος να ζήσεις εκεί».